शेतजमीन विकताय!!Capital Gain Tax वाचवा!!

Q: .Section 54B नुसार सवलतीचा दावा कोण करू शकतो? Who can claim exemption under section 54B?

केवळ व्यक्ती (Individual)किंवा HUF (Hindu Divided Family)या Section अंतर्गत सवलतीचा दावा करण्यास पात्र आहेत.

Q: Section 54B अंतर्गत जास्तीत जास्त किती सवलत दिली जाते? What is the maximum amount of exemption allowed under Section 54B?

Section 54B अंतर्गत सवलतची रक्कम खालीलपैकी कमी रक्कमअसेल: शेतजमिनी विकल्यावर येणाऱ्या Capital Gains ची रक्कम; किंवा नवीन शेतजमिनीत गुंतवणूक केलेली रक्कम [Capital Gains Deposit Account Scheme मध्ये जमा केलेल्या रकमेचा समावेश आहे. ]

शेतजमीन विकल्यावर येणाऱ्या Capital Gain Tax वर सवलत कशी मिळेल?

Table of Contents

Toggle

Introduction

एखाद्या शेतकऱ्याला काही कारणास्तव शेतजमीन दुसरीकडे घ्यावयाची आहे आणि म्हणून त्याने आपली जुनी शेतजमीन विकली आणि त्या विक्रीतून मिळालेल्या पैशातून त्याने दुसरी शेतजमीन खरेदी केली. यामध्ये शेतकऱ्याचा उद्देश जमीन विकून उत्पन्न मिळवणे हा नसून दुसरी जमीन घेणे हा आहे तर अश्या वेळेस त्याला जुन्या जमिनीच्या विक्रीवर येणाऱ्या Capital gain tax देणे त्रासदायक ठरेल. Section 54B of IT Act अशा त्रासातून सुटका देते जेणेकरून शेतकरी विक्रीतून मिळालेल्या पैशातून दुसरी शेतजमीन घेऊ शकेल.

Basic conditions

Section 54B चा लाभ घेण्यासाठी खालील अटी पूर्ण केल्या पाहिजेत:-

हा लाभ फक्त व्यक्ती( Individual ) किंवा HUF ( Hindu Undivided Family ) साठी उपलब्ध आहे.
विकलेली मालमत्ता ही शेतजमीन असायला पाहिजे. जमीन long-term capital or short-term capital Asset असायला पाहिजे.
व्यक्तीने किंवा त्याच्या पालकांनी विक्रीच्या तारखेच्या आधी किमान दोन वर्षांच्या कालावधीसाठी शेतजमीन शेतकामासाठी वापरली पाहिजे. वरील अट HUF ला पण लागू आहे फक्त शेतजमीन HUF च्या कोणत्याही सदस्याने वापरणे गरजेचे आहे
जुनी जमीन विकल्याच्या तारखेपासून दोन वर्षांच्या आत करदात्याने दुसरी शेतजमीन विकत घेतली पाहिजे.
सक्तीच्या संपादनाच्या (म्हणजे Compulsory Acquisition) बाबतीत नवीन शेतजमीन विकत घेण्याचा कालावधी नुकसान भरपाई मिळाल्याच्या तारखेपासून (म्हणजे date of receipt of compensation)निश्चित केला जातो. जर शेतजमीन कोणत्याही कायद्यांतर्गत सक्तीने घेतली गेली असेल आणि ज्याची रक्कम केंद्र सरकार किंवा RBI मंजूर करत असेल आणि ही रक्कम 01-04-2004 रोजी किंवा नंतर मिळत असेल तर Section 10(37) of IT Act नुसार, एखाद्या व्यक्तीवर किंवा HUFवर कोणताही Capital gain कर म्हणून आकारला जाणार नाही.

सवलतीची रक्कम :

Section 54B अंतर्गत सवलतची रक्कम ही खालीलपैकी कमी रक्कम असेल:

शेतजमिनी विकल्यावर येणाऱ्या Capital Gains ची रक्कम; किंवा
नवीन शेतजमिनीत गुंतवणूक केलेली रक्कम [Capital Gains Deposit Account Scheme मध्ये जमा केलेल्या रकमेचा समावेश आहे. ]

हा लाभ घेण्यासाठी, करदात्याने जुनी शेतजमीन विकल्याच्या तारखेच्यापासून दोन वर्षांच्या आत दुसरी शेतजमीन विकत घेतली पाहिजे.

नवीन जमीन विक्री केल्यास त्याचे होणारे परिणाम

या लाभाच्या गैरवापरावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी Section 54B मध्ये प्रतिबंध घालण्यात आला आहे. नवीन शेतजमिनीच्या विक्रीवर बंदी घालण्यात आली आहे.

जर एखाद्या करदात्याने Section 54B अंतर्गत सवलत मिळण्यासाठी नवीन शेतजमीन खरेदी केली आणि त्यानंतर त्याने नवीन शेतजमीन विकत घेतल्यापासून 3 वर्षांच्या आतच विकली तर हा सवलतीचा लाभ काढून घेतला जाईल. निर्बंध खालील प्रमाणे असेल:

जर शेतजमीन खरेदी केल्याच्या तारखेपासून 3 वर्षांच्या आत विकली गेली आणि नवीन जमीन विकल्यावर येणाऱ्या Capital gain च्या calculation च्या वेळी, सवलत म्हणून दावा केलेल्या Capital gain ची रक्कम नवीन शेतजमिनीच्या विक्रीच्या खर्चातून (cost of acquisition) वजा केली जाईल.

Capital Gain Deposit Account Scheme

वर सांगितल्या प्रमाणे करदात्याने जुनी जमीन विकल्याच्या तारखेपासून दोन वर्षांच्या आत दुसरी शेतजमीन खरेदी केली पाहिजे.

जर Income tax returnभरण्याच्या तारखेपर्यंत, जुन्या जमिनीच्या विक्रीमुळे येणारा Capital gain (संपूर्ण किंवा अंशतः) दुसरी शेतजमीन खरेदीसाठी वापरला गेला नाही,तर अशा न वापरलेल्या Capital gain ची रक्कम Capital Gains Deposit Accounts Scheme, 1988 नुसार public sector बँकच्या कोणत्याही शाखेत Capital Gains Deposit Account Scheme मध्ये जमा करून सवलतीचा लाभ घेता येईल. 2 वर्षांच्या नमूद केलेल्या कालमर्यादेत सदर खात्यातून रक्कम काढून नवीन जमीन खरेदी केली जाऊ शकते.

Capital Gain Deposit Account scheme मध्ये जमा केलेल्या रकमेचा वापर न केल्यास

जर Capital Gains Account scheme मध्ये भरलेली रक्कम ज्यावर करदात्याने सवलत घेतली आहे पण नमूद केलेल्या वेळेत दुसरी शेतजमीन खरेदी करण्यासाठी ती वापरली गेली नाही तर अशा वापर न झालेल्या रकमेवर( ज्यावर सवलतीचा चा दावा केला आहे) मागील वर्षासाठी long-term capital gains or short-term capital gain द्वारे Income tax आकारला जाईल (हे original capital gain च्या स्वरूपावर अवलंबून असेल ) ज्यामध्ये २ वर्षाचा नमूद केलेला कालावधी संपेल.

SUMMARY

Section 54B of IT Act करदात्याला दिलासा देते जो आपली शेतजमीन विकतो आणि विक्रीच्या रकमेतून दुसरी शेतजमीन विकत घेतो
Section 54B चा लाभ फक्त व्यक्ती( Individual ) किंवा HUF साठी उपलब्ध आहे.
व्यक्तीने किंवा त्याच्या पालकांनी विक्रीच्या तारखेच्या आधी किमान दोन वर्षांच्या कालावधीसाठी शेतजमीन शेतकामासाठी वापरली पाहिजे.
हा लाभ घेण्यासाठी, करदात्याने जुनी शेतजमीन विकल्याच्या तारखेच्यापासून दोन वर्षांच्या आत दुसरी शेतजमीन विकत घेतली पाहिजे.
Section 54B अंतर्गत सवलतची रक्कम ही खालीलपैकी कमी रक्कम असेल:
- शेतजमिनी विकल्यावर येणाऱ्या Capital Gains ची रक्कम; किंवा
- नवीन शेतजमिनीत गुंतवणूक केलेली रक्कम [Capital Gains Deposit Account Scheme मध्ये जमा केलेल्या रकमेचा समावेश आहे. ]
जर करदात्याने Section 54B अंतर्गत सवलत मिळण्यासाठी नवीन शेतजमीन खरेदी केली आणि त्यानंतर त्याने नवीन शेतजमीन विकत घेतल्याच्या तारखेपासून 3 वर्षांच्या आतच विकली तर हा दिलेला लाभ काढून घेतला जाईल.
जर Income tax return भरण्याच्या तारखेपर्यंत, जुन्या जमिनीच्या विक्रीमुळे येणारा Capital gain (संपूर्ण किंवा अंशतः) दुसरी शेतजमीन खरेदीसाठी वापरला गेला नाही,तर अशा न वापरलेल्या Capital gain ची रक्कम Capital Gains Deposit Accounts Scheme, 1988 नुसार public sector बँकच्या कोणत्याही शाखेत Capital Gains Deposit Account Scheme मध्ये जमा करून सवलती चा लाभ घेता येईल.
जर Capital Gains Account scheme मध्ये भरलेली रक्कम ज्यावर करदात्याने सवलत घेतली आहे पण नमूद केलेल्या वेळेत दुसरी शेतजमीन खरेदी करण्यासाठी ती वापरली गेली नाही तर अशा वापर न झालेल्या रकमेवर( ज्यावर सवलतीचा दावा केला आहे)मागील वर्षासाठी long-term capital gains or short-term capital gain द्वारे Income tax आकारला जाईल (हे original capital gain च्या स्वरूपावर अवलंबून असेल ) ज्यामध्ये २ वर्षाचा नमूद केलेला कालावधी संपेल.

FAQ:-

Section 54B , IT Act काय आहे? What is Section 54B of the Income-tax Act?

Section 54B अंतर्गत शेतजमिनी विकल्यावर येणाऱ्या Capital Gain वर सवलत दिली जाते. निर्धारित मुदतीत Capital Gain ची रक्कम नवीन शेतजमीन खरेदीसाठी गुंतवल्यास सवलत मिळू शकते.

.Section 54B नुसार सवलतीचा दावा कोण करू शकतो? Who can claim exemption under section 54B?

केवळ व्यक्ती (Individual) किंवा HUF (Hindu Divided Family) या Section अंतर्गत सवलतीचा दावा करण्यास पात्र आहेत.

Section 54B सवलतीसाठी कोणते Capital Asset पात्र आहे? Which capital asset is qualified for Section 54B exemption?

शेतजमिनीच्या विक्रीमुळे येणाऱ्या capital gain वर सवलत मिळू शकते. विक्री केलेल्या शेतजमिनीचा वापर विक्रीच्या तारखेपूर्वी किमान 2 वर्षांच्या कालावधीसाठी शेतीसाठी वापर करणे आवश्यक आहे. जमिनीची मालकी कोणाकडेही असली तरीही शेतजमिनीचा वापर करदात्याने स्वतः, त्याच्या पालकांनी किंवा HUF नी केला तरच ही सवलत मिळेल. Long-term or Short-term capital asset च्या विक्रीनंतर येणाऱ्या capital gain वर सवलत दिले जाते. पुढे, सवलत फक्त शहरी शेतजमिनीच्या विक्रीवर उपलब्ध आहे. ग्रामीण शेतजमीन capital asset म्हणून गणली जात नाही आणि त्यामुळे ती Capital Gain Tax च्या कक्षेबाहेर आहे.

Section 54B अंतर्गत सवलत मिळविण्यासाठी कोणती नवीन मालमत्ता खरेदी करावी? Which new asset should be acquired for claiming exemption under Section 54B?

जर शेतजमिनीच्या विक्रीतून मिळालेली रक्कम शेतजमिनीत गुंतवली असेल तर या Section अंतर्गत सवलत मिळेल. नवीन शेतजमीन ग्रामीण भागात किंवा शहरी भागात असू शकते.

Section 54B अंतर्गत जास्तीत जास्त किती सवलत दिली जाते? What is the maximum amount of exemption allowed under Section 54B?

Section 54B अंतर्गत सवलतची रक्कम खालीलपैकी कमी रक्कम असेल:

- शेतजमिनी विकल्यावर येणाऱ्या Capital Gains ची रक्कम; किंवा
- नवीन शेतजमिनीत गुंतवणूक केलेली रक्कम [Capital Gains Deposit Account Scheme मध्ये जमा केलेल्या रकमेचा समावेश आहे. ]

Section 54B अंतर्गत नवीन मालमत्तेमध्ये गुंतवणुकीसाठी निर्धारित कालावधी किती आहे? What is the prescribed time limit for investment in new asset under section 54B?

या Section अंतर्गत सवलत मिळवण्यासाठी करदात्याने मूळ जमिनीच्या विक्रीच्या तारखेनंतर 2 वर्षांच्या आत शेतजमीन खरेदी करणे आवश्यक आहे.

Capital Gain Account Scheme मध्ये capital gains ची रक्कम जमा केली तर सवलत मिळेल का?

जर Income tax return भरण्याच्या तारखेपर्यंत, जुन्या जमिनीच्या विक्रीमुळे येणारा Capital gain (संपूर्ण किंवा अंशतः) दुसरी शेतजमीन खरेदीसाठी वापरला गेला नाही,तर अशा न वापरलेल्या Capital gain ची रक्कम Capital Gains Deposit Accounts Scheme, 1988 नुसार public sector बँकच्या कोणत्याही शाखेत Capital Gains Deposit Account Scheme मध्ये जमा करून सवलतीचा लाभ घेता येईल. 2 वर्षांच्या नमूद केलेल्या कालमर्यादेत सदर खात्यातून रक्कम काढून नवीन जमीन खरेदी केली जाऊ शकते.

कोणत्या परिस्थितीत Section 54B अंतर्गत सवलत मागे घेतली जाऊ शकते? What are the circumstances in which exemption under Section 54B can be withdrawn?

Section 54B अंतर्गत करदात्याने दावा केलेली सवलत खालील परिस्थितीत मागे घेतली जाऊ शकते :

(a) ३ वर्षांच्या आत नवीन शेतजमिनीची विक्री:-

जर करदात्याने Section 54B अंतर्गत सवलत मिळण्यासाठी नवीन शेतजमीन खरेदी केली आणि त्यानंतर त्याने नवीन शेतजमीन घेतल्याच्या तारखेपासून 3 वर्षांच्या आतच विकली तर दिलेला लाभ काढून घेतला जाईल.

जर शेतजमीन खरेदी केल्याच्या तारखेपासून 3 वर्षांच्या आत विकली गेली, तर नवीन जमीन विकल्यावर येणाऱ्या Capital gain च्या calculation च्या वेळी, सवलत म्हणून दावा केलेल्या Capital gain ची रक्कम नवीन शेतजमिनीच्या विक्रीच्या खर्चातून (cost of acquisition) वजा केली जाईल.

(b)Capital Gains Scheme Account मध्ये जमा केलेली रक्कम निर्धारित मुदतीत वापरली गेली नाही तर:- जर Capital Gains Account scheme मध्ये भरलेली रक्कम ज्यावर करदात्याने सवलत घेतली आहे पण नमूद केलेल्या वेळेत दुसरी शेतजमीन खरेदी करण्यासाठी ती वापरली गेली नाही तर अशा वापर न झालेल्या रकमेवर( ज्यावर exemption चा दावा केला आहे)मागील वर्षासाठी long-term capital gains or short-term capital gain द्वारे Income tax आकारला जाईल/(हे original capital gain च्या स्वरूपावर अवलंबून असेल ) ज्यामध्ये २ वर्षाचा नमूद केलेला कालावधी संपेल.